𝐃𝐄𝐊𝐋𝐀𝐑𝐀𝐓𝐄 𝐏𝐄𝐑 𝐒𝐇𝐓𝐘𝐏

𝐏𝐫𝐨𝐣𝐞𝐤𝐭𝐥𝐢𝐠𝐣𝐢 𝐩ë𝐫 𝐁𝐚𝐫𝐚𝐳𝐢𝐧ë 𝐆𝐣𝐢𝐧𝐨𝐫𝐞: 𝐍𝐣ë 𝐝𝐨𝐦𝐨𝐬𝐝𝐨𝐬𝐡𝐦ë𝐫𝐢 𝐮𝐧𝐢𝐯𝐞𝐫𝐬𝐚𝐥𝐞 𝐩ë𝐫 𝐝𝐫𝐞𝐣𝐭ë𝐬𝐢, 𝐝𝐢𝐧𝐣𝐢𝐭𝐞𝐭 𝐝𝐡𝐞 𝐭ë 𝐚𝐫𝐝𝐡𝐦𝐞𝐧 𝐞𝐯𝐫𝐨𝐩𝐢𝐚𝐧𝐞 𝐭ë 𝐒𝐡𝐪𝐢𝐩ë𝐫𝐢𝐬ë

21 𝑇𝑒𝑡𝑜𝑟 2025

Projektligji i ri “Për Barazinë Gjinore” i paraqitur në Kuvendin e Shqipërisë nga Ministria e Shëndetësisë dhe Mirëqenies Sociale riafirmon përkushtimin e Shqipërisë ndaj të drejtave universale, të pandashme dhe të patjetërsueshme të grave dhe burrave, vajzave dhe djemve, përmes prezantimit të një reformë të thellë ligjore të përputhur me kornizën evropiane dhe ndërkombëtare të të drejtave të njeriut, e domosdoshme për përparimin demokratik dhe ekonomik të vendit.

Gati tri dekada pas Deklaratës dhe Platformës së Pekinit (1995) dhe pas miratimit të Rezolutës 1325 të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, bota, përfshirë Shqipërinë, përballet ende me pabarazi strukturore dhe sistemike që kufizojnë potencialin njerëzor dhe dobësojnë parimet demokratike.

Këto pabarazi kanë pasoja të thella mbi jetët, liritë dhe dinjitetin e miliona njerëzve dhe pengojnë zhvillimin e qëndrueshëm dhe mirëqenien shoqërore.

Shqipëria duhet të qëndrojë fort në bindjen se të drejtat e grave dhe vajzave janë universale, të pandashme dhe të patjetërsueshme dhe se barazia gjinore nuk është ideologji, por e drejtë themelore e njeriut, një parakusht për shoqëri të drejta, paqësore dhe gjithëpërfshirëse.

Projektligji i ri për Barazinë Gjinore përditëson Ligjin ekzistues të vitit 2008, duke e përafruar me acquis communautaire të Bashkimit Evropian, me Konventën Evropiane për të Drejtat e Njeriut, Konventën e Kombeve të Bashkuara për eleminimin e të gjitha formave të diskriminimit ndaj grave (CEDAW) dhe Konventën e Stambollit për parandalimin e dhunës ndaj grave dhe dhunës në familje.

𝐊𝐲 𝐥𝐢𝐠𝐣 𝐞̈𝐬𝐡𝐭𝐞̈ 𝐫𝐞𝐳𝐮𝐥𝐭𝐚𝐭 𝐢 𝐧𝐣𝐞̈ 𝐩𝐫𝐨𝐜𝐞𝐬𝐢 𝐭𝐞̈ 𝐠𝐣𝐞𝐫𝐞̈ 𝐤𝐨𝐧𝐬𝐮𝐥𝐭𝐢𝐦𝐢 𝐧𝐝𝐞̈𝐫𝐢𝐧𝐬𝐭𝐢𝐭𝐮𝐜𝐢𝐨𝐧𝐚𝐥 𝐝𝐡𝐞 𝐩𝐮𝐛𝐥𝐢𝐤, 𝐦𝐞 𝐩𝐣𝐞𝐬𝐞̈𝐦𝐚𝐫𝐫𝐣𝐞𝐧 𝐞:

• institucioneve shtetërore qendrore dhe vendore,
• organizatave të shoqërisë civile dhe rrjeteve të grave,
• ekspertëve të të drejtave të njeriut dhe barazisë gjinore,
• përfaqësuesve të institucioneve ndërkombëtare, përfshirë Delegacionin e BE-së, agjencitë e OKB-së dhe partnerë të tjerë zhvillimi.

Ligji i ri forcon mekanizmat e llogaridhënies, bën të detyrueshëm buxhetimin e përgjigjshëm gjinor, mbledhjen e të dhënave gjinore, forcon kompetencat e Këshillit Kombëtar të Barazisë Gjinore dhe krijon instrumente konkrete për barazi reale në vendin e punës, në vendimmarrje dhe në jetën publike. Ai vlerëson punën e papaguar të kujdesit, promovon paga të barabarta për punë të barabartë, pjesëmarrje të barabartë në vendimarrje, drejtim dhe politikë, dhe siguron që politikat publike të kontribuojnë në zhvillim të drejtë dhe të qëndrueshëm për të gjithë qytetarët.

𝐊𝐮𝐧𝐝𝐞̈𝐫 𝐝𝐞𝐳𝐢𝐧𝐟𝐨𝐫𝐦𝐢𝐦𝐢𝐭: 𝐜̧𝐟𝐚𝐫𝐞̈ 𝐤𝐲 𝐥𝐢𝐠𝐣 𝐍𝐔𝐊 𝐛𝐞̈𝐧:
Në dritën e fushatave të fundit të keqinformimit, është e rëndësishme të sqarohet qartë se projektligji:

• Nuk prezanton “gjiní të reja” dhe nuk zëvendëson biologjinë;
• Nuk ndërhyn në jetën familjare dhe nuk ndryshon konceptet “nënë”, “baba” apo “prind”;
• Nuk cënon fenë, sportin apo identitetin kombëtar;
  Përkundrazi, forcon familjen shqiptare, mbron dinjitetin e çdo qytetari dhe siguron respekt të ndërsjellë midis burrave dhe grave.

Thënë sa më lart ne mbrojtësit e të drejtave të njeriut kundërshtojmë fuqishëm përpjekjet për të hequr terminologjinë thelbësore nga Ligji për Barazinë Gjinore, përfshirë termat “stereotip gjinor” dhe “përkatësi e shumëfishtë.”
Këto nuk janë koncepte të reja apo “ideologjike”, janë shtylla themelore që e bëjnë ligjin efektiv dhe të aftë për të luftuar efektivisht pabarazitë reale që përjetohen çdo ditë në shoqërinë shqiptare.

Nëse eleminojmë fjalën “stereotip” nga ligji për Barazinë Gjinore, do të thotë se po zgjedhim të mos shohim më rrënjën e pabarazisë. Pabarazia nuk fillon në ligj, ajo fillon në mendje: në mënyrën si rritim vajzat dhe djemtë, si flasim për gratë në media, politikë e biznes dhe si i gjykojmë burrat që kujdesen për fëmijët.

Nga ana tjetër, “përkatësia e shumëfishtë”, në harmoni me konceptin e diskriminimit të shumëfishtë të prezantuar nga ligji për mbrojtjen nga diskriminimi, nënkupton që një person mund të përjetojë më shumë se një formë diskriminimi në të njëjtën kohë, për shembull, për shkak të gjinisë, moshës, etnisë, karakteristikave identitare, aftësisë së kufizuar apo statusit ekonomik, duke garantuar që ligji nuk është i ngurtë përballë realiteteve sociale dhe që askush të mos mbetet pa mbrojtje ligjore, çka bën që të adresohen format më komplekse të pabarazisë.

Mesazhi ynë është i qartë: Heqja e termave si “stereotip gjinor” dhe “përkatësi e shumëfishtë” dobëson ligjin, cënon përparimin dhe zhbën arritjet e dekadës së fundit në fushën e të drejtave të njeriut dhe barazisë gjinore për çdo qytetar shqiptar.

Në një kohë kur në mbarë botën po forcohen lëvizjet kundër të drejtave të njeriut dhe retorikat që përpiqen të zhbëjnë arritjet ligjore e politike, Shqipëria duhet të zgjedhë rrugën e transparencës, bashkëpunimit dhe progresit.

Barazia gjinore nuk është koncept i huaj, por vlerë kushtetuese kombëtare dhe evropiane, thelbësore për arritjen e një shoqërie të drejtë dhe demokratike, pa përjashtuar askënd, por duke forcuar kohezionin shoqëror dhe rritur mirëqenien e përbashkët.

Ftojmë çdo anëtare dhe anëtar të Kuvendit të Republikës së Shqipërisë, çdo gazetare e gazetar, çdo qytetare e qytetar, të lexojë me kujdes përmbajtjen e këtij projektligji dhe të mos lejojë që dezinformimi ta errësojë thelbin e tij.

𝐊𝐲 𝐧𝐮𝐤 𝐞̈𝐬𝐡𝐭𝐞̈ 𝐥𝐢𝐠𝐣 𝐩𝐞̈𝐫 𝐧𝐝𝐚𝐫𝐣𝐞, 𝐩𝐨𝐫 𝐩𝐞̈𝐫 𝐛𝐚𝐬𝐡𝐤𝐢𝐦, 𝐩𝐞̈𝐫 𝐟𝐚𝐦𝐢𝐥𝐣𝐞𝐧, 𝐩𝐞̈𝐫 𝐛𝐚𝐫𝐚𝐳𝐢𝐧𝐞̈, 𝐝𝐡𝐞 𝐩𝐞̈𝐫 𝐝𝐢𝐧𝐣𝐢𝐭𝐞𝐭𝐢𝐧 𝐧𝐣𝐞𝐫𝐞̈𝐳𝐨𝐫;

𝐍𝐮𝐤 𝐞̈𝐬𝐡𝐭𝐞̈ 𝐢𝐝𝐞𝐨𝐥𝐨𝐠𝐣𝐢, 𝐩𝐨𝐫 𝐭𝐡𝐢𝐫𝐫𝐣𝐞 𝐩𝐞̈𝐫 𝐝𝐫𝐞𝐣𝐭𝐞̈𝐬𝐢 𝐧𝐞̈ 𝐞𝐦𝐞̈𝐫 𝐭𝐞̈ 𝐫𝐞𝐬𝐩𝐞𝐤𝐭𝐢𝐭 𝐭𝐞̈ 𝐭𝐞̈ 𝐝𝐫𝐞𝐣𝐭𝐚𝐯𝐞 𝐭𝐞̈ 𝐧𝐣𝐞𝐫𝐢𝐮𝐭 𝐝𝐡𝐞 𝐭𝐞̈ 𝐚𝐫𝐝𝐡𝐦𝐞𝐬 𝐬𝐞̈ 𝐩𝐞̈𝐫𝐛𝐚𝐬𝐡𝐤𝐞̈𝐭!

𝐄𝐦𝐫𝐚𝐭 𝐞 𝐨𝐫𝐠𝐚𝐧𝐢𝐳𝐚𝐭𝐚𝐯𝐞 𝐪𝐞̈ 𝐞 𝐦𝐛𝐞̈𝐬𝐡𝐭𝐞𝐬𝐢𝐧
Qendra “Aleanca Gjinore për Zhvillim” (GADC)
Rrjeti i Fuqizimit të Gruas në Shqipëri (AWEN)
Agritra-Vizion, Peshkopi
Gruaja tek Gruaja, Shkodёr
Qendra psiko-sociale ”Vatra”, Vlorë
Linja e Kёshillimit pёr Gra dhe Vajza, Tiranë
Forumi Gruas Elbasan, Elbasan
Shoqata “Jona”, Sarandё
Shoqata “Unё Gruaja”, Pogradec
Qendra për Zhvillim Komunitar “Sot për të Ardhmen”
Qendra “Strehëza Edlira Haxhiymeri”
Rrjeti për Demokraci i Gruas në Shqipëri
Shoqata “Refleksione”
Organizata “Të Ndryshëm dhe të Barabartë”
Albanian Disability Rights Foundation (ADRF)
Qendra Kombëtare për Shërbime Komunitare
Aleanca Kundër Diskriminimit LGBT
Streha për Personat LGBT
Të Bashkuar Pro Kauzës LGBT
Open Mind Spectrum Albania (OMSA)
Qendra “Hapa të Lehtë”
Partners Albania