Cilat janë diskutimet e samitit të sotshëm mbi çëshjet gjinore dhe komunitetin LGBT?

Në Tiranë sot më 16 maj u mblodhën 47 liderë evropianë në Samitin e gjashtë të Komunitetit Politik Europian (EPC), një forum mbarëkontinental i nisur nga presidenti francez Emmanuel Macron. Ndërsa fokusi kryesor publik i samitit ishin çështjet gjeopolitike, si agresioni rus në Ukrainë, siguria e Evropës dhe bashkëpunimi ekonomik, në prapavijë u prekën edhe vlerat demokratike dhe sociale që bashkojnë kontinentin.

Kjo ka ngritur pyetjen: në ç’masë u trajtuan në Tiranë tema si barazia gjinore, të drejtat e njeriut dhe përfshirja e komunitetit LGBTQ+?

Samiti i EPC në Tiranë kishte si temë kryesore “Një Evropë e re në një botë të re: unitet , bashkëpunim, veprim i përbashkët”. Programi zyrtar përfshiu një seancë plenare mbi sigurinë (me theks te lufta në Ukrainë) dhe tre tryeza tematike: e para mbi “sigurimin e Evropës dhe forcimin e qëndrueshmërisë demokratike”, e dyta mbi konkurrueshmërinë ekonomike dhe e treta mbi mobilitetin dhe fuqizimin e të rinjve.

Vëmendja kryesore mediatike u tërhoq nga kriza e luftës dhe çështjet energjetike e migratore, ndërsa temat specifike sociale, si barazia gjinore apo të drejtat e komunitetit LGBTQ+, nuk figuronin si pika të veçanta të agjendës.

Sidoqoftë, nën-tema e “qëndresës demokratike” nënkuptonte diskutime mbi vlerat bazë demokratike, përfshirë respektimin e të drejtave të njeriut dhe shtetit ligjor, që janë themeli i vizionit evropian.

Antonio Costa President i Këshillit Europian (dhe bashkë-drejtues i samitit së bashku me kryeministrin Edi Rama) nuk u ndal drejtpërdrejt te barazia gjinore apo LGBTQ+, ai la të kuptonte enpërmjet fjalimit rëndësinë e vlerave dhe parimeve të përbashkëta në Evropë. Po ashtu, disa liderë përmendën nevojën për “mbrojtjen e demokracisë” nga sulmet e brendshme dhe të jashtme, një referencë kjo edhe ndaj prapambetjes në respektimin e lirive civile në disa vende të Evropës Lindore.

Zërat e liderëve mbi barazinë dhe të drejtat.

Megjithëse shumë prej krerëve të shteteve e qeverive në Tiranë zgjodhën të flasin kryesisht për konflikte dhe zgjerimin, pati edhe figura që simbolizojnë avancimin e barazisë dhe diversitetit në Evropë.

Një shembull është kryeministri i Luksemburgut Xavier Bettel, i cili prej vitesh shfaqet si një avokat i fuqishëm i të drejtave LGBTQ+. Bettel, i vetë deklaruar homoseksual, ka treguar gatishmëri të përplasë hapur homologë me politika diskriminuese.

Ai kujtohet për qëndrimin e tij ndaj kryeministrit hungarez Viktor Orbán, të cilit i ka thënë se ligjet kundër personave LGBT në Hungari janë “të padrejta, stigmatizuese”, duke theksuar se “të jesh gay nuk është zgjedhje, por të jesh intolerant po”.

Edhe pse në samitin e Tiranës nuk pati një debat publik mes Bettel dhe Orbán, prania e të dyve në një tryezë solli në vëmendje kontrastin mes vendeve që promovojnë hapur barazinë dhe atyre ku të drejtat e komunitetit LGBTQ+ janë kufizuar me ligj.

Nga ana tjetër, Ana Brnabić, kryeministrja e Serbisë, ishte një tjetër pjesëmarrëse me rëndësi simbolike. Ajo është e para grua dhe njëherazi e para lidere e hapur lezbike në Ballkan që drejton një qeveri. Qysh në fillimet e mandatit të saj, Brnabić pat deklaruar se “qeveria serbe është këtu për të gjithë qytetarët dhe do të respektojë të drejtat e secilit prej tyre”, mesazh që synon të portretizojë Serbinë si një shoqëri që respekton dallimet dhe liritë e çdo individi. Edhe pse Serbia ende përballet me sfida sa i përket pranimit shoqëror të komunitetit LGBTQ+ (dhe vetë Brnabić kritikohet shpesh se nuk bën mjaftueshëm presion mbi linjën konservatore të qeverisë së saj), prania e saj në samit shërbeu si kujtesë se përfshirja e grave dhe e pakicave në politikë po bëhet realitet edhe në rajone dikur tejet konservatore.