Ligji për arsimin e lartë, debatet e ashpra dhe sfidat e studentëve

NGA ISA MYZYRAJ

Një vit pasi Edi Rama mori mandatin qeverisës ai u angazhua që të bënte një reformë që sipas tij do të ishte cilësore në arsimin e lartë.

Ai u kërkoj ekspertëve të arsimit që të hartonin një reformë dhe të kenë parasyshë se, ku dhe si duhet të ndërhyhet në këtë sektor. Në prill të 2014-tës u krijua komisioni i posaçëm, me ekspertë të fushës dhe raporti përfundimtar mbajti edhe firmën e kryeministrit të vendit Edi Rama. Modeli i reformës ishte ai i modelit anglo-sakson dhe përbëhej nga disa hallka kryesore.

Së pari: përfshinte rregullimin e institucioneve të arsimit të lartë publik dhe jopublik duke u dhënë statusin “Universitete publike të pavarura”

Së dyti: për herë të parë përfshin organizma si fondacione private, banka dhe donatorë që do të financojë dhe bashkëmenaxhojë me shtetin institucionet e arsimit të lartë.

Së treti: reforma parashikonte një formulë të re të zgjedhjes së drejtuesve të universitetit dhe rolit të këshillit të profesorëve.

Raporti përfundimtarë u prezantua publikisht në korrik të vitit 2014.

Ministrja e arsimit Lindita Nikolla gjatë prezantimit të reformës i bëri shumë “reklamë” asaj, duke e paraqitur si reformën më përfekte, duke lobuar fuqimisht që ajo të mbështetej dhe se kjo reformë ishte përfundimisht zgjidhja që do e nxirrte arsimin nga cepi ku e kishte hedhur politika.

Theksi në këtë dokument u vu në rritjen e kërkimit shkencorë nëpërmjet financimeve nga donator dhe subjekte të ndryshme, për çdo punim apo kërkim shkencorë që do të realizohej në universitete. Në këtë mënyrë universiteti vë në lëvizje burimet njerëzore që të vetëfinancoheshin pa e parë shtetin si të vetmin burim të ardhurash.

Këtë raport qeveria e dorëzoi edhe tek grupet e interesit, stafeve akademike, rektorëve të universiteteve publike dhe private, dhe pasi u njohën me këtë draft grupet e interesit shprehën qëndrimet e tyre duke kundërshtuar kapituj të tërë të përmbajtjes së këtij dokumenti për institucionet e arsimit të lartë.

Rektori i Universitetit të Tiranës, Prof.Dr Dhori Kule nuk hezitoi ta quante një draft qe nuk u shërben institucioneve dhe fushave akademike, madje nuk do të funksiononte as në një institucion tjetër jo-arsimor, duke e kritikuar ashpër këtë draft, dhe si të tillë Kule nuk do ta pranonte.

Zërat kritik u shtuan në rradhët e akademikëve, një pjesë e pedagogëve të universiteteve publike në Tiranë për tu ballafaquar me ministrinë e arsimit për këtë draft, krijuan Forumin për Liri Akademike. Në tryezën e këtij forumi akademikët bënë propozimet e tyre se cili nga kapitujt duhet të ndryshojë, duke kërcënuar se nuk do të pajtoheshin me këtë variant të qeverisë. Sipas akademikëve projektligji dëmton autonominë e universiteteve, i kthen universitetet në fondacione, ka gafa juridike që dëmtojnë rregullimin e universiteteve, rrit tarifat e studimit, si dhe paratë e shtetit do tu shkojnë universiteteve private, dhe financimi i universiteteve publike do te ulet. Bazuar mbi këto argumente akademikët kërkuan rrëzimin on-bllok të këtij drafti, për këtë qëllim ata nisën edhe nënshkrimin e një peticioni për të penguar miratimin e këtij varianti.

Akademikë dhe pedagogë kundërshtuan fuqishëm këtë draft, dhe këmbëngulën që do të punojnë në mënyrë të vazhdueshme që ky draft të mos kalojë në parlament.

Akademikët e forumit për liri akademike bënë rekomandimet e tyre për t’i paraqitur qeverisë, duke vënë theksin në garantimin e autonomisë së universiteteve, dhe mos rritjen e tarifave të studimit. Rritja e tarifave vjetore për studentët sipas tyre, do ti kufizonte të rinjtë nga e drejta për të studiuar për shkak të pamundësisë ekonomike.

Ky projektligj zhdukte këshillat e pedagogëve, dhe këtë akademikët e quajtën të tepruar dhe si të tillë të papranueshme.

Ministria e arsimit garantoi se do të marrë parasysh këto rekomandime duke zhvilluar konsultime me dekanët, pedagogët dhe rektorët, me qëllim reflektim të këtij dokumenti që ishte pika kyÇe e reformës së arsimit të lartë.

Me 25 mars të vitit 2015 ministria e arsimit prezantoi një draft të ri në ambientet e kishës ortodokse, dhe ndryshe nga dokumenti i parë qeveria erdhi me një variant më të përmirësuar, duke reflektuar qëllimet gati njëvjeçareë të akademikëve.

Ministria e Arsimit Lindita Nikolla deklaroi se kishte marrë parasysh, çdo palë të interesit, dhe se ishte bindur se duhej ndërhyre tek dokumenti i parë, por ajo u shpreh e bindur se ky dokument tashmë është përmirësuar.

Por kjo paqe publike u prish shpejt, dhe drafti ndezi sërisht debatin, pasi qeveria shpërfilli qëndrimet dhe propozimet e pedagogëve, dhe dorëzon në qershor të 2015 në kuvend variantin e parë pa përfshirë rekomandimet e palëve të interest.

Ligji u miratua në parlament me 98 vota pro.

Forumi për Liri Akademike, hyri përsëri në ‘lojë’ duke sulmuar ministrinë e arsimit, se ishte tallur me to, dhe se i kishte ‘prerë në besë’ duke dorëzuar në kuvend variantin e gabuar të ligjit mbi arsimin e lartë. Edi Rama kryeminister i vendit i hodhi ‘zjarrit benzinë’ ku në një mbledhje deklaroi se ‘’Aty ku ka rezistencë, ka vetëm një arsye për këtë. Rezistencë kundër Konkurencës’’

Erdhi menjeherë reagimi i Nikollës, drejtuar palëve të interesit, duke I shpërfillur ata.

‘’Fundi i rehatisë akademike, natyrisht nuk është fundi i arsimit të lartë. Fundi i një sistemi që prodhon diploma pa vlerë, nuk mund të jetë fundi i arsimit të lartë. Fundi i punësimeve nepotike, nuk është fundi i arsimit të lartë. Fundi i drejtuesve të institucioneve të arsimit të lartë apo departamenteve që pjesën më të madhe të kohës e kalojnë jashtë Shqipërisë, sigurisht nuk mund të jetë fundi i arsimit të lartë’’ kështu deklaroi ministria e arsimit Nikolla gjatë një seance parlamentare.

Këmbëngulja e qeverisë se komisioni i posaçëm i arsimit të lartë punoi gjatë për të arritur deri këtu, ndezi një debat më të fortë, këtë herë duke përfshirë edhe studentët.

Studentët nisën një valë protestash dhe i bënë thirrje qeverisë të ndryshonte këtë projektlig. Me thirrjen “Reforma nuk kalon” ata bojkotuan mësimin dhe kërkuan bisedime më ministren Nikolla, bisedime këto që nuk patën asnjëherë rezultat konkret.

Për të fuqizuar edhe më tej reagimet e tyre studentët krijuan lëvizjen “Për Universitetin” e cila u bë edhe më aktive në sajë të protestave masive.

Drafti i ligjit për arsimin e lartë nuk la jashtë edhe institucionin e presidentit, përpara se ligji të merrte fuqinë e tij të plotë nëpërmjet dekretimit, presidenti zhvilloi një tryezë Konsultative me akademikët .

Akademikët paraqitën përpara presidentit të republikës kundërshtimet e tyre duke u bazuar më së shumti tek tarifat, të cilat fatkeqësisht sipas tyre ishin shumë; tarifë aplikimi,tarifë konkurimi, tarifë regjistrimi, tarifë shkollimi, tarifë studimi, ishin këto disa nga tarifat që e bënin të pamundur vazhdimin e universitetit nga disa student të cilët ishin të etur për arsim, por pamundësia ekonomike i ndalte ato.

Në muajin gusht të 2015 presidenti Nishani vendos të mos dekretonte ligjin duke e rikthyer sërisht atë në komisionet parlamentare. Ne një relacion të gjatë presidenti Nishani argumenton arsyet perse ligji duhet të ndryshojë.

“Përmes këtij ligji rrezikon, kushtëzohet e drejta për arsimin e lartë nga kriteri i pagesës së tarifave të ndryshme të përcaktuara në ligj, por që mund të arrijnë në shifra të larta të pa përballueshme për nivelin mesatar të jetesës në shqipëri. Ky ligj nuk garanton autonominë e Institucioneve të Arsimit të Lartë dhe lirinë akademike të parashikuara nga kushtetuta. Kjo pasi ministria nuk mund të pezullojë dhe propozojë për shkarkim një organ të zgjedhur nga personeli akademik” thuhet ndër të tjera në dokumentin e presidentit dhe arsyen e tij përse e kthej ligjin përsëri.

I menjëhershëm ishte reagimi i ministres së arsimit Lindita Nikolla ku ajo deklaroj “ E zhgënyer me qëndrimin aspak mbi palët të presidentit të republikës dhe me shurdhërinë e tij partiake ndaj argumentimit të hollësishëm të komisionit të reformës së arsimit të lartë dhe kërkimit shkencorë. Arsimi i lartë nuk do të jetë më as bajrak i partive politike, as tokë e djegur nga disa bajraktarë që duan ta mbajnë peng atë”

Reforma për arsimin e lartë duket se hapi një lufte tjetër mes presidentit dhe qeverise, tanimë çështja ishte e nxehtë dhe gjakrat po vlonin, se çfarë do të bëhej me këtë ligj!

Rikthimi i draftit për diskutim nxorri në pah këtë herë edhe disa qëndrime kritike të LSI-së, deputeti i LSI-së në komisionin e punës,çështjeve sociale dhe shëndetësisë Petrit Vasili kundërshtoi disa nene të draftit për doktoraturën.

Vasili kundërshtoj këtë pikë sepse i jepte përparësi atij që ishte doktoruar në vendet e perëndimit përpara atij që ishte doktoruar në Shqipëri, në një formë duke i dhënë përparësi atij që ka më shumë para, sesa atij që nuk ka para por ka dije, e për pasojë e kryen doktoraturën në Shqipëri.

Pavarësisht debateve, protestave dhe akuzave nga opozita se drafti i favorizonte bizneset më afër qeverisë, ministria e arsimit nuk bëri asnjë reflektim të variantit fillestar me argumentin se kjo reformë garanton lirinë akademike, autonominë financiare dhe i bën universitetet më të qëndrueshme për zhvillimin e tyre në të ardhmen.

Në vjeshtën e 2015 projektligji miratohet sërisht në parlament pa ndryshime, kryeministri Rama nuk mori përsipër të dëgjonte grupet e interesit duke i quajtur reagimet e tyre si të qëllimshme dhe të frymëzuara politikish.

Studentët që edhe më herët kishin dalur në protesta kundër ligjit të arsimit të lartë, shfytëzuan rastin teksa Rama ndodhej pranë Fakultetit të Shkencave Sociale, jo për ta dëgjuar por për ta qëlluar me vezë. 8-të prej tyre u ndaluan në mënyrë të dhunshme, nga pamjet e filmuar nga kamerat amatore policia përdori dhunen dhe forcen që ti arrestonte këta studentë që kërkonin një të drejtë të mohuar tanimë nga qeveria.

Arrestimi i tyre u kundërshtua nga studentë, pedagog, rektorë, dekanë, dhe shoqëria civile ku disa nga ta qëndruan më orë të tëra duke brohoritur që kolegët e tyre të liroheshin.

Studentët u liruan në mbrëmje, pas 8-të orësh ndalim në shkelje më ligjin mga ana e policisë, këta student tashmë ishin më të fortë dhe më të bashkuar se kurrë më parë.

Viktori Çipi njëra nga të arrestuarat deklaroj menjeherë pasi u lirua se “kjo reformë nuk ka për të kaluar, edhe universiteti është i studentit, kjo reformë nuk kalon , arsim publik falas” ishin këto fjalët që mund ta emociononin gjithkënd, fjalët e nxjerra nga një vajzë guximtare që nuk i frikësohet drejtësisë, sepse ajo e dashuron drejtësinë dhe kjo vihej re gjatë fjalës së sajë menjeherë pas lirimit.

Një studente tjetër, Bora Mema ndër të tjera tha “ky është vetëm fillimi i rezistencës, dhe siç kryeministri ka shumë qef ta përmendi, s’keni parë gjë akoma” fjalë këto që linin të nënkuptohej se beteja e studentëve për të kërkuar një të drejtë themelore do të vazhdonte tanimë duke besuar më shumë në vete dhe në shokët e tyre.

Një ditë më pas aktivistët e lëvizjes “Për Universitetin” pohuan se ndaj tyre është përdorur dhunë gjatë momentit të shoqërimit në komisariat por edhe brenda komisariatit, ishte përsëri Viktori Çipi ajo e cila hodhi dritë mbi aksionin e një dite më parë “ Në momentin që ne mësojmë se kryeministri do të zhvillojë një tryezë aty, jemi mbledhur dhe organizuar aty për aty, për fat të mirë FSHS-ja ka disa dyqane afër dhe duhej vetëm dy minuta për të shkuar e për të blerë ato dy vezë, sikundër është ushtruar dhunë brenda fakultetit, jashtë fakultetit, gjatë shoqërimit në komisariat” deklaroj Çipi

Pavarësisht se situata u agravua studentët thanë se kjo reformë nuk do të zbatohej në universitete, në mbrojtje të tyre dolën edhe akademikët të cilët e dënuan dhunën e ushtruar ndaj tyre.

Me krijimin e agjencive do të shpërndahen në mënyrë objektive financimet në bazë të performancës së fakulteteve dhe nuk do të ketë rritje të tarifave të studentëve, argument këto të parashtruara nga komisioni, që nuk ka bindur akademikët të cilët pohojne se ligji e thotë mjaft qartë rritjen e tarifave.

Nga ana tjetër studentët bojkotuan dhe protestuan duke thënë se do të kundërshtojnë rritjen e tarifave dhe do ti bojkotojnë ato.

Jani Marka pedagog në universitetin e Tiranës nuk e përjashtoi mundësinë e një referundumi për ligjin e arsimt të lartë .

Lëvizja për universitetin u shtri shumë shpejtë jo vetëm në Tiranë por edhe më gjërë, studentët e Universitetit të Durrësit e kundërshtuan fuqishëm reformen në arsimin e lartë dhe rritjen e tarifave studentore.

Beteja mes këtyre studentëve dhe qeverisë vazhdoi për afro dy vite dhe akoma është e hapur çështja e ligjit për arsimin e lartë, nga njëra anë reforma ka marrë formën juridike të sajë, e nga ana tjetër studentët dhe pedagogët nuk tërhiqen nga kërkesat e tyre për shfuqizimin e kësajë reforme shkatërrruese në arsimin e lartë, reformë kjo e cila ndër të tjera

Bën arsimin privilegj të të paktëve, duke rritur në mënyrë të përshkallëzuar tarifat e studimit.
Vet hartimi i reformës nuk ishte bërë nga ekspertët e fushës, por ishtë bërë me urdhër të Kryeministrit të vendit, dhe me parakushte nga ministria e arsimit, dhe këto parakushte nuk i lejon liria akademike.
Nuk u morën parasysh grupet e interesit, studentët dhe pedagogët .
Bën shpërndarjen e fondeve publike në menyrë të padrejtë duke i kaluar një pjesë privatëve, të cilët nuk janë gjë tjetër veç një korporatë fitimprurëse.
Bën dijen mall të kushtueshëm, që jo çdo kush mund ta blejë
I kthen studentët në klientë.
Ulë të drejtën e zgjedhjes së studentëve për stafin akademik nga 20% në 10% çka është absurd dhe si e tillë e papranueshme.

Dhjetëra peticione, protesta, marshime, bojkotime, zaptime, kundërshtime, deklarata dhe kundradelrata, nuk e bindën qeverinë që ky ligj të shfuqizohej, por as koha e gjatë e rezistencës nuk i bindi studentët që duhet të heqin dorë, ata pohojnë se rezistenca do të vazhdojë dhe se Universiteti është i studentëve.

Kur dukej se situata ishte “qetësuar” sado pak me datën 18 maj 2016 8 studentë që qëlluan me vezë kryeministrin e vendit Edi Rama, do të gjendeshin në bankën e të akuzuarit për dy vepra penale “gjuajtje për shkak të detyrës” dhe “kundërshtim i dorcave të rendit” akuza këto që gjatë gjithë vijimësisë së proçesit gjyqësorë, nuk u vërtetuan kurrë, por studentët duhen dërguar në burg me patjetër dhe kjo bën që organet e një drejtësie tanimë të pranuar gjerësisht se ka dështuar , u vunë në lëvizje për të alibuar në lloj lloj akuzash të pabaza.

Do të jetë përsëri Mistria e Arsimit që do ti hedhë zjarrit benzinë, ku me udhëzimin nr 52, datë 3 dhjetor 2015, do të përcaktojë nivelet e gjuhës së huaj që duhet të ketë një student për të hyrë në master. Ky udhëzim u kundërshtua gjerëisht nga studentët për disa arsye, dhe studentët e Lëvizjes “Për Universitetin” do të mobilizoheshin përsëri, për të vazhduar një sërë protestash, e peticionesh kundër këtij vendimi.

Me datën 8 qershorë 2016, studentët do të protestojnë përsëri tanimë duke kundërhstuar pikërisht këtë udhëzim që sipas tyre ishte tërësisht, i jashtëligjshëm dhe në dëm të studentëve.

Vendimi më i ri i Ministrisë së Arsimit dhe Sportit, kushtëzon studentët që të diplomohen në gjuhë të huaja kundrejt pagesave marramendëse nëse duan të vazhdojnë studimet në master. Ky vendim ka tri të këqija të mëdha:

1. Është një rrufe në qiell të hapur, sidomos për studentët e vitit të dytë dhe të tretë, të cilët brenda pak kohësh jo vetëm duhet të përvetësojnë shkëlqyeshëm një nga pesë gjuhët e huaja të përcaktuara nga MAS, por edhe të gjejnë qindra eurot për t’u diplomuar.
2. Pagesat janë tejet të larta.
3. Shteti nuk mund të kërkojë llogari për një dije që nuk ta mëson në shkollë, por që duhet të ta mësonte aty, falas, cilësisht dhe për të gjithë.

Prandaj kemi vendosur të mos heshtim. Ditën e mërkurë, në orën 11:00, tek Ministria e Arsimit, kemi vendosur që gjuhës ministrore të parasë t’i përgjigjemi me gojët e mllefosura të studentëve, duke dorëzuar peticionin me mijëra firma të mbledhura prej një muaji në shumë fakultete të Universitetit të Tiranës, Universitetit Politeknik të Tiranës dhe Universitetit Aleksandër Mojsiu të Durrësit.

Ftojmë të gjithë studentët të bashkohen për t’i thënë ndal grabitjes masive të rradhës.

Ne nuk paguajmë!” thuhej në njoftimin e studentëve ditën e protestës.

Shumë shpejt situara do të agravojë në një kaos të madh, dhe do të hapet një front tjetër “lufte” mes Ministrisë së Arsimit dhe Studentëve, ku në qendër të këtij debati të madh do të ishin Maturantët dhe pranimet ne universitete.

Ligji i Ri i Arsimit të Lartë, kishte një sistem të ri aplikimesh në Universitete, ku çdo student që dëshironte të ndiqte studimet e Larta në Universitete Publike apo Private do ta bente këtë gjë përmes një sistemi online, me kuota të vendosura nga universitetet dhe me një paqartësi të madhe tek maturantët, të cilët gjendeshin përballë një errësire informacioni, dhe me udhëzime të herëpashershme të MAS që nuk bënin asgjë tjetër veç fusnin maturantët në një rreth depresiv që spo i dilte fundi.

Me datën 25 korrik 2016,APPA (Albanian Platform for Policy Advocacy) do të publikonte një raport të hollësishëm për problemet që ndeshen në arsimin publik. Sipas raportit, tarifat e masterit në Shqipëri janë ndër më të lartat në Europë.

“Universiteti publik, tarifat e masterit më të lartat në Evropë. MAS një ditë afat pedagogëve për sugjerime mbi aktet nënligjore.

Pas një periudhe 4-mujore presioni publik nga APPA për të publikuar aktet nënligjore që bëjnë të zbatueshëm ligjin për arsimin e lartë, MAS u ka dërguar disa nga aktet universiteteve e përgatitura nga ekspertët e tenderuar. Ndër absurditetet e tjera në lidhje afatin 1 ditor që u la në dispozicion lektorëve për sugjerime dhe kriteret e interpretueshme me titujt shkencorë, ajo që bie në sy është tabela e tarifave vjetor të shkollimit në institucionet publike të arsimit të lartë në ciklin e dytë të studimeve për vitin akademik 2016-2017. Të përkthyera në euro tarifat për studimin në master shkojnë nga 1500 euro në vit në Durrës dhe Vlorë deri në 2400 euro viti në Tiranë (Universiteti i Arteve). Paralelisht me ne në vendet e BE, ku me të drejtë edhe politika shqiptare synon të na anëtarësojë, tarifat vjetore të studimeve në master pranë universiteteve publike shkojnë nga 100 deri në 600 euro më e larta. Madje nuk duhet lënë pa përmendur rasti i Gjermanisë ku studimet janë falas apo i Danimarkës ku shteti të mbështet financiarisht studentin nëse vendos të studiojë në programin master. Para disa ditësh duke diskutuar rëndësinë e reformës në drejtësi kryeministri përmendi se në konkursin e shkollës së magjistraturës, favorizohen ata që kanë mbaruar në universitetet perëndimore pasi universitetet tona janë ende ta pa-akredituara dhe nuk kemi me çfarë ti krahasojmë në rajon apo në BE. Deri diku mund të jetë e drejtë pavarësisht se kusht penalizues për studentët e shkëlqyer shqiptarë të drejtësisë, por si është e mundur që tregohet ky inferioritet ndaj universiteteve perëndimore dhe tarifat e studimit janë 5-fish më të larta se ata?! Një qeveri patriote dhe e ndërgjegjshme nuk ndërmerr të tilla politika antikombëtare të cilat nxisin studentët shqiptarë të braktisin universitetet shqiptare apo ato publike duke dhënë një kontribut në largimin e trurit nga Shqipëria. Një qeveri e përgjegjshme dhe që bazohet në statistikat e sakta nuk i detyron familjet shqiptare të paguajnë 5-fishin e tarifave evropiane duke ditur që pagat tona janë 5-fish më të ulëta se ato të banorëve të BE, vetëm për hir të suksesit të një reforme. Dhe për më tepër ashtu siç e ka zakon politika shqiptare, zgjodhi muajin gusht për të miratuar këto tarifa antikombëtare që të parandalojë edhe ndonjë grimcë protestë studentore që mund të lindte si pasojë.

2- Publiku në alarm, ligji i ri dhe politikat e MAS favorizojnë universitetet private

Para një muaji MAS përcaktoi mesataren përjashtuese për maturantët, kriter i cili përveç se penalizoi nxënësit e shkollave më të mira i hapi rrugën trafikut të studentëve tek universitetet private. [3]Po e ilustroj me shembullin e Universitetit të Mjekësisë ku ky i fundit ka përcaktuar notën mesatare përjashtuese 8.5 ndërsa tre universitetet që ofrojnë degët e preferuara të mjekësisë kanë lënë mesataren e VKM, pra notën 6. Kjo diferencë shpjegon faktin që të gjithë ata që kanë dëshirë për të studiuar për mjekësi, por për shkak se kanë dalë nga shkolla cilësore nuk kanë mundur të nxjerrin mesataren 8.5, përjashtohen nga universiteti publik dhe do ti drejtohen rrjedhimisht atij privat pasi tarifat nuk kanë ndonjë ndryshim të madh tashmë mes publikut dhe privatit. Së dyti universitetet e rretheve si Durrësi, Shkodra apo Elbasani rrezikohen nga mbyllja të paktën e nivelit të studimeve në mastar pasi është në një konkurrencë të pabalancuar me privatin i cili mund të bëjë favore me tarifat, mund të ofrojë 10-fishin e bursave të publikut apo mund të tolerojë pagesat me këste që lehtësojnë studentët. Në këtë situatë studentët do të braktisin universitetet e rretheve dhe do të dynden tek privati ku me njëjtën pagesë përfitojnë kushte më të mira studimi. Dhe së fundmi universitetet publike, sidomos ato në rrethe, të dëmtuara nga zgjedhjet të bazuara në interesa politiko – ekonomike dhe jo akademike, me mungesa në marketing dhe staf të kualifikuar për të thithur studentë do të kthehen në kolegje bachelor-i ndërsa lektorët e tyre ose do të zgjedhin privatin ose do të pranojnë të punojnë me paga shumë më të ulëta se ato të deritanishmet” thuhej ndër të tjera në këtë raport që nxirrte edhe një herë “zbuluar” Ministrinë e Arsimit, dhe hidhte poshtë propagandën e madhe se ligji i arsimit të lartë ishte ndër më të mirët.

“VINI RE! VINI RE!

Suksese të gjithë maturantëve që kanë nisur të plotësojnë formularët e aplikimit për në universitet! Shpresojmë më të mirat për ju! Edhe pse procesi i kryerjes së provimit të detyrueshëm shtetëror ishte i çorganizuar, dëmtues dhe në kundërshtim me interesat individuale dhe kolektive të maturantëve. Me pak fjalë, një ferr i vërtetë! Një ferr që nuk duhet harruar kurrësesi.

Sepse edhe universiteti, ky stad kaq i rëndësishëm për jetën tonë, nuk është më i mirë. Universiteti nuk është ashtu siç e ëndërrojmë. Pritja e gjatë pas derës, tarifat e larta për çdo shkresë të vogël dhe dallaveret ministrore nuk do të ketë të ndalur. Nuk duam t’ju prishim dëshirat, na mirëkuptoni, por të themi çfare ju pret në të vërtetë, që të mos zhgënjeheni. Universiteti është nje provim i përditshem mature.

Prandaj, mos harroni! Ferri ende nuk ka kaluar. Prej dy vitesh studentët e universiteteve publike po luftojnë për ta ndryshuar këtë realitet. Që të mos paguajmë para për çdo letër që tërheqim, të kemi kushte dinjitoze mësimi dhe t’i japim kuptim realitetit. Universiteti nuk duhet të jetë më zgjatim i gjimnazit, por një pervojë serioze jete, ku realizojmë veten bashkë me të tjerët.

Vjeshta në prag nuk do të jetë e qetë.” Sihte kjo thirrja e datës 3 gusht, 2016 që tregonte qartë që studentët kishin “nuhatur” diçka që nga dita në ditë pritej të “plaste” , gjithashtu vërhej qartë se ashtu siç e thoshin vetë studentët vjeshta nuk do të ishte aspak e qetë.

Gjithëçka do të dukej qartë në momentin që universitetet publikuan listën e fituesve të raundit të parë, ku mijëra maturantëve u oshte mohuar e drejta për të vazhduar arsimin e lartë, dhe të pohuar nga vetë ata sistemi Meritë-Preferecë ishte larg të qënit real. Me mesatere mbi 9, madje dhe mbi 9.5 maturantët ishin në depression të madh sepse emri i tyre nuk rezultonte fitues në asnjë program studimi ku ato kishin aplikuar.

7 shtator 2016, studentët dhe maturantët do të fillonin kundërshtimin e proçestit për aplikime në universitete, sepse sipas tyre një formulë e tillë favorizonte universitetet private, dhe përjashtonte nga mundësia èër të studiuar mijëra student. Me këtë datë qindra maturantë të mbështetur nga studentët do të protestonin para kryeministrisë së vendit.

Atë ditë u vërejt fare mirë, se maturantët ishin në një kaos të madh dhe vështirë ti jepnin zgjidhje këtij kaosi, nga ana tjetër Ministria e Arsimit në çdo dalje të saj publike si kryefjalë të saj kishte “sistemi” askush se kuptonte se çfarë po ndodhte me “sistemin” që Ministria e Arsimit e përmendte kaq shumë.

Reagimi i maturantëve nuk mbaroj me kaq. Të nesërmen me atën 8 shtator 2016, maturantët protestuan ara parlamentit të Shqipërisë.

“Me mijëra maturantë rrezikojnë të mbeten pa shkollë për shkak dështimit katastrofik të sistemit arsimor. Zërave të shqetësuar dhe dëshpërimit të maturantëve, Kryeministri dhe Ministria e Arsimit i përgjigjen me po atë arrogancën e tyre të përhershme, duke mos dhënë sqarimet dhe argumentet logjike se si në vetëm dy raunde do të mund të pranojnë me dhjetra mijëra maturantë të penalizuar padrejtësisht. Gjë që duket e pamundur! Prandaj, maturantët dhe studentët e ndërgjegjshëm i bëjnë thirrje të gjithë bashkëmoshatarëve të tyre, gjimnazistëve që pritet në penalizohen në të ardhmen nga ky sistem, miqve, familjarëve dhe qytetarëve të BASHKOHEN në ora 10:00 para Parlamentit. Ata të cilët i kemi votuar dhe paguar për të mbrojtur interesin publik nuk mund të sillen sikur nuk po ndodh asgjë dhe duhet të mbajnë përgjegjësinë që u takon. Këta të rinjë, që sot po i lini pa shkollë dhe që kanë shpenzuar ç’kanë patur për tu arsimuar, janë e tashmja dhe e ardhmja e vëndit. Prandaj mos luani me zjarrin, nëse nuk doni të digjeni vetë. “ thuhej në tirrjen për protestë atë ditë.

Pas një procesi tërësisht kaotik, dhe absurd, pas disa raundeve aplikimesh u përmbyll proçesi i aplikimeve në universitete. Në baze të Ligjit të Arsimit të Lartë studentët do të përballeshin me tarifa të larta dhe gjendjen skandaloze të universiteteve në vitin akademik 2016-2017.

Studentët publikuan shumë deklarata dhe njoftime, ku vërehej qartë se proçesi i aplikimeve kishte në themel të saj favorizimin e universiteteve private dhe ishte herë pas here në shkelje tërësore me ligjet e tjera në vend.

Pas këtij kaosi tek maturantët dhe papërgjegjshmëria e Minsitrisë dhe Qeverisë, Pas një reforme tërësisht të dështuar, pas shumë debatesh televizive, deklarata dhe kundërdeklarata, akuza dhe kundër akuza, vendime nga MAS, udhëzime, urdhëra dhe një kaosi të vërtetë studentët nuk mund të rrinin duarkryq, me datë 18 nëntorë 2016 gjatë një samiti studentorë të organizuar nga Partia Socialiste aktivistja e lëvizjes “Për Universitetin” Mirela Ruko do të shfytëzonte rastin për ti shkuar përballë Ministres së Arsimit Lindita Nikolla , jo për ta përshëndetur, as për ta uruar për një reformë të dështuar, por që ta lyente me salce në shenjë proteste për të gjitha aktet skandaloze që Nikolla dhe qeveria Rama u kuìishin kurdisur studentëve.

Përsëri do të reagonin organet ligjzbatuese, duke arrestuar dhe mbajtur në arrest Mirela Rukon plot 10 orë në njërin nga komisariatet e Tiranës.

Studentët paralajmërojnë se asgjë nuk ka marrë fund dhe se rrugën e tyre të mundimshme drejt “Arsimit publik Falas” do ta vazhdojnë deri në fund, pavarësisht pengesave.

Por cila ishte rruga aspak e lehtë e studentëve që kundërshtojnë reformën në arsimin e lartë?

Të bashkuar në lëvizjen “Për Universitetin” ata kanë bërë shumë arritje me , aksione, bojkotime, e zaptime.

Më poshtë një kronologji e shkurtër e lëvizjes “Për Universitetin” dhe aksioneve të tyre.

‪‎4Mars: Studentët protestojnë pranë Kishës Ortodokse ku kryeministri Rama sëbashku me shpurën qeveritare, burokratët dhe pronarët e universiteteve private do të prezantonin projektligjin përfundimtar për reformimin e arsimit të lartë. Sipas studentëve, projektligji është rrjepës për xhepat e tyre dhe privues për shoqërinë, ndërsa personat e pranishëm nuk kishin asnjë lidhje tjetër me universitetin veç shkatërrimit të tij.

‪‎25Mars: Me qindra studentë nga të gjitha fakultetet e Tiranës mblidhen për të parën herë në mjediset e Politeknikut për të marshuar nën moton “Reforma nuk kalon!”, duke nisur kështu sagën e gjatë të protestave kundër situatës së rënduar në universitet dhe reformës rrënuese në arsim.

‪‎8Prill: Studentët marshojnë sërish, më të shumtë dhe më të vendosur, tashmë me kërkesën për nisjen e një procesi të ri reformimi dhe ulje të përshkallëzuar të tarifave gjer në Arsim Publik Falas. Në protestë marrin pjesë studentë nga Universiteti i Durrësit, Elbasanit etj. dhe figura të rëndësishme publike. Po ashtu, në dyert e Kryeministrisë u braktis kutia e madhe e borxhit studentor, që reforma klienteliste synon ta zmadhojë edhe më tepër.

‪‎23Prill: Studentët marshojnë edhe më të shumtë, edhe më të fuqishëm përballë heshtjes arrogante kryeministrore, duke bërë thirrje për solidarizim qytetar me kauzën “Për Universitetin! Për Shoqërine”. Gjatë këtij marshimi, studentët protestues mbanin në dorë kartonë të kuqë, për të thënë se vendimarrësit e vërtetë, në kushtet e kapjes të shtetit nga interesat privato-biznesore, janë ata, jo qeveritarët e nënshtruar. Po ashtu, për të thënë se kjo reformë kundërmon padurueshëm, studentët gjuajtën me letra hixhenike drejt Kryeministrisë.

‪4Maj: Studentët aktivistë bllokojnë dhe kyçin dyert e Ministrisë së Arsimit, që paturpërisht mohonte ekzistencën e protestave studentore dhe nevojën për të diskutuar me universitarët, pra studentët dhe pedagogët e universitetit publik rreth Çështjes së reformimit. Aty, Ministria Nikolla dhe Kryeministri Rama u shpallën persona “non grada” në mjediset e universitetit.

‪‎18Maj: Studentët protestues marshojnë nga Politekniku drejt Zyrave të Kuvendit, ku reforma ishte dërguar për diskutim të mëtejshëm parlamentar. Protestuesit kërkuan prej përfaqësuesve të popullit, pra deputetëve të ishin në lartësine e detyrës, të mbronin interesin publik dhe jo direktivat e padrejta qeveritare.

‪25Maj: Studentët protestues mblidhen sërish përballë Zyrave të Kuvendit, ku përmes një takimi të palajmëruar, Ministria Nikolla do të raportonte në Komisionin e Edukimit Publik përmbajtjen e reformës famëkeqe për arsimin e lartë.

‪‎3Qershor: Me pankartat “Mos e shisni Universitetin”, studentët aktivistë mblidhen përballe Zyrave të Kuvendit ditën kur në Komisionin për Edukimin Publik do të paraqiteshin Rektorët e Universiteteve Publike, të cilët, edhe këtë herë, për hir të pazareve personale nxorrën në shitje studentët dhe universitetin publik, në kundershtim me detyrën, ligjin dhe etikën universitare.

‪‎10Qershor: Me pankartën “Larg duart nga Publikja”, studentët protestues u mblodhën përsëri përballë Zyrave të Kuvendit, ditën kur në to do të raportonin Rektorët e Universiteteve Private, ose më saktë, sponsorizuesit klientelistë të reformës për arsimin e larte. Gjatë dhe në mbarim të këtij aksioni spontan, policia u konfrontua ashpër me studentët protestues që bllokuan dyert e Kuvendit në shenjë revolte, për të mos lënë të kalonin veturat luksoze të deputetëve të papërgjegjshëm dhe Rektorëve të diplomoreve private. Në mbyllje të aksionit, përmes një akti skandaloz, policia arrestoi 5 studentë, me motivacionin absurd “tubim i paligjshëm publik”.

‪22Korrik: Përmes një dredhie të paramenduar, qeveria dërgon për miratim parlamentar reformën për arsimin e lartë, në kushtet e zbazjes së universitetit prej studentëve dhe pushimeve plazhore të pjesës tjetër të popullsisë. Për 10 orë me rradhë, deri në mesnatë, studentë, pedagogë dhe aktivistë të shoqërisë civile protestuan në dyert e Kuvendit, që pas retorikës bajate dhe pazarit të hapur midis forcave politike, arritën të kalonin në konsensus reformën rrënuese për universitetin.

‪18Shtator: Fill pas rrëzimit të reformës nga Presidenti si në kundërshtim me kushtetutën dhe ridërgimin e saj për kalim parlamentar nga qeveria, studentë dhe pedagogë u mblodhën përballë Parlamentit me thirrjen “Të shitur te Privati”, “Kuvendi i Republikës së Privatëve” etj. Reforma, po prap, përmes pazarit dhe arrogancës qeveritare arriti të kalonte. Në këtë protestë, për shkak të goditjes me vezë të sekretarit të akuzuar penalisht për korrupsion të MAS, Plarent Ndreca, policia tentoi dhunshëm të arrestonte disa studentë, pa mundur t’ia dilte me sukses.

‪12Tetor: Me rastin e nisjes së vitit të ri shkollor, studentët aktivistë shpalosën në ndërtesën e Politeknikut banderolën e madhe “Arsim Publik Falas”, me arsyetimin se studentët nuk janë klientë ndërsa një universitet më i mirë është i mundshëm.

‪2Nentor: Gjatë një aksioni spontan në mjediset e Fakultetit të Shkencave Sociale, studentët aktivistë kundërshtuan praninë dhunuese të Kryeministrit Rama, që për dy vite me rradhë kishte refuzuar të bisedonte me studentët në mjediset e universitetit publik. Kësaj rradhe, arroganca i kushtoi shumë. Duke iu drejtuar me tone përbuzëse ftesës së studentëve për të diskutuar mbi reformën, kryeministri i shpallur “non grada”, u qellua me vezë. Ky akt u shoqërua me arrestimin e dhunshëm të 10 studentëve në mjediset e fakultetit dhe gjatë dërgimit në stacionin policor.

‪11Nentor: “Dhunën Studentëve – Paratë klientëve”. Me qindra dhe mijëra studentë, pedagogë dhe qytetarë marshojnë nga Politekniku drejt Kryeministrisë kundër dhunimit të studentëve dhe reformës klienteliste në arsim.

‪16Dhjetor: Trupa studentore marshon përsëri në bulevard me thirrjen “Kush s’ka, s’paguan”. Kjo protestë ishte paralajmërim ndaj qeverisë dhe opinionit publik, se në janar, studentët nuk do ti përgjigjen pagimit të detyrueshëm të tarifave të padrejta e të pajustifikueshme për kushtet në të ilat studiojmë dhe jetojmë. Në këtë protestë kryeministrit Rama iu bënë disa dhurata, si pema e kërkesave festive dhe nje diplome e “blerë” në universitetet private. Në janar, studentët paralajmëruan bojkot dhe zaptime.