Ku qëndron kuadri ligjor e Shqipëria?

Për herë të parë në historinë gjyqësore të Kosovës, një gjykatë ka zbatuar dispozitat ligjore për krime të motivuara nga orientimi seksual. Gjykata Themelore në Prishtinë dënoi me gjithsej 9 vjet e 6 muaj burgim dhe 500 euro gjobë tre persona për rrëmbimin dhe keqtrajtimin e një burri gej. Sipas aktgjykimit, viktima u dhunua pikërisht për shkak të orientimit të tij seksual.

Vendim nga organet ligjzbatuese që shënon një hap të madh drejt drejtësisë për komunitetin LGBTQ+ në Kosovë.

Rasti ndodhi më herët këtë vit, kur viktima u rrëmbye dhe u sulmua fizikisht e psikologjikisht nga tre persona. Hetimet nga Prokuroria dhe Policia e Kosovës vërtetuan se motivi i sulmit ishte orientimi seksual i viktimës, çka e kualifikoi rastin si krim urrejtjeje. Gjatë gjykimit, u paraqitën prova dhe dëshmi të sjelljes homofobike nga të pandehurit, që u morën si rrethana rënduese në vendimin përfundimtar.

Vendimi u përshëndet nga Qendra për Zhvillimin e Grupeve Shoqërore (CSGD), e cila e cilësoi si “moment kyç në avancimin e drejtësisë për viktimat e dhunës së motivuar nga urrejtja”. Sipas CSGD-së, ky rast tregon se “dhuna ndaj personave LGBTQ+ nuk do të tolerohet dhe do të ndëshkohet me forcën e ligjit”.

Në të njëjtën kohë, vendimi nënvizon nevojën për bashkëpunim të vazhdueshëm mes institucioneve të drejtësisë dhe shoqërisë civile për të mbrojtur të drejtat e komuniteteve të margjinalizuara. Ky rast u ndoq dhe u monitorua nga afër nga CSGD, e cila ofroi edhe ndihmë ligjore për viktimën.

Krahasimi me Shqipërinë tregon një situatë të ndryshme. Ligji shqiptar e njeh orientimin seksual si bazë të krimeve të urrejtjes dhe parashikon dënime më të ashpra kur motivi është paragjykimi. Megjithatë, në 10 vitet e fundit, Shqipëria ka pak raste të dokumentuara ku gjykatat kanë aplikuar këto dispozita. Shumë krime ndaj personave LGBTQ+ janë trajtuar si incidente të zakonshme penale, pa e theksuar motivin homofobik. Vetëm një dënim për nxitje urrejtjeje është dhënë mes viteve 2016–2020.

Kjo tregon se, ndonëse ligji ekziston, zbatimi në praktikë mbetet i dobët. Mungesa e trajnimeve për autoritetet, hezitimi i viktimave për të denoncuar dhe mungesa e statistikave të sakta për krimet e urrejtjes përbëjnë pengesa serioze.

Ekspertët rekomandojnë më shumë trajnime për prokurorët e gjyqtarët, rritje të mbështetjes për viktimat, dhe krijimin e strukturave të posaçme për hetimin e krimeve të urrejtjes. Vendimi i Kosovës tregon se me vullnet institucional, ligji mund të zbatohet. Shqipëria ka mundësinë të ndjekë të njëjtën rrugë.

Burime: CSGD; KosovaNews (08.07.2025); Raporti i Këshillit të Evropës për Shqipërinë (2022); Kodi Penal i Kosovës dhe Shqipërisë.

---

---

Java e Krenarisë në Prishtinë ka nisur zyrtarisht më 9 qershor, me një seri aktivitetesh që do të zgjasin deri më 14 qershor. Me moton e këtij viti “No Step Back” (“Asnjë hap mbrapa”), komuniteti LGBTQ+ në Kosovë dhe mbështetësit e tij i kanë dhënë start një jave të mbushur me diskutime, art, aktivizëm dhe ngjarje kulturore që synojnë të ngrenë zërin për të drejtat e barabarta.

Ngjarja u hap në mënyrë simbolike në ndërtesën e Qeverisë së Kosovës, duke treguar një nivel të lartë mbështetjeje institucionale. Pjesëmarrja e zyrtarëve qeveritarë, përfaqësuesve të ambasadave dhe aktivistëve e bëri hapjen e Javës një akt të fortë politik dhe shoqëror.

Të rinj, artistë dhe përfaqësues të komunitetit LGBTQ+ u mblodhën për të dërguar një mesazh të qartë: nuk ka më vend për urrejtje dhe diskriminim.

Java e Krenarisë përfshin aktivitete të ndryshme si ekspozita artistike, trajnime, diskutime publike, masterclass mbi urrejtjen online, performanca drag dhe koncertin përmbyllës pas Paradës së Krenarisë. Të gjitha këto janë të hapura për publikun dhe mediat, duke e kthyer qytetin në një hapësirë të lirë për shprehje, respekt dhe diversitet.

Për dallim nga vende të tjera të rajonit, Prishtina po jep një shembull se si një qytet mund të jetë mikpritës dhe progresiv. Në vitet e fundit, liderët më të lartë të shtetit, përfshirë Presidenten Vjosa Osmani dhe Kryeministrin Albin Kurti, kanë marrë pjesë në Paradën e Krenarisë, duke dhënë një mesazh të rëndësishëm për gjithë shoqërinë.

Edhe pse të drejtat ligjore për çiftet e të njëjtit seks mbeten ende të paplotësuara, përfshirja e institucioneve në ngjarje si Pride është një hap përpara drejt një shoqërie më të barabartë. Këtë vit, përmes motove të fuqishme dhe pjesëmarrjes së gjërë, komuniteti LGBTQ+ në Kosovë tregon se është më i vendosur se kurrë për të kërkuar të drejtat që i takojnë me dinjitet dhe guxim.

Ndërkohë, sytë janë edhe nga Shqipëria, ku lëvizja Pride po rritet, por pa të njëjtin nivel të përfshirjes politike.

Për axhendën e plotë: https://prishtinapride.org/sq/ngjarjet

---

---

Më 28 maj, në ambientet e MAK Hotel në Tiranë, u zhvillua një nga mbrëmjet më të veçanta të këtij viti për komunitetin LGBTQI+ në Shqipëri. Galaja e përvitshme e organizuar nga Qendra “Streha” shënoi 10-vjetorin e këtij institucioni të parë strehues për të rinjtë LGBTQI+ në rajon, duke mbledhur bashkë aktivistë, partnerë ndërkombëtarë, artistë, përfaqësues institucionesh dhe figura publike.

Mbrëmja nisi me moderimin e gazetares Zhaklin Lekatari dhe u çel me një performancë artistike nga Uresa Ahmeti, një zë i fortë që përcolli nepmjet artit rezistencën, sfidat e fitoret e komunitetit LGBT+. Ajo i dha zë veprave që kanë sfiduar normat dhe kanë mbrojtur të drejtën për të qenë vetvetja, për të dashur lirisht dhe për të ekzistuar me dinjitet.

Moment tjetër emocionues ishte ankandi artistik, ku çdo vepër e ekspozuar mbante një mesazh të fortë solidariteti. Veprat e artistëve si Kela Bregu, Ilda Buxhaku, Ema Bregu, Severine Burgers, Ergys Krisiko dhe Blerta Kambo sollën në fokus dhimbjen, dashurinë, guximin dhe sfidat e përditshme të personave LGBTQI+ në shoqëri. Në krye të ankandit Zhaklin Lekatari nuk i kurseu batuatat me blerësit potencialë, të cilët për të qenë të vërtetë nuk ia lehtësuan shumë punën. Megjtihatë, përmes këtij ankandi është mbledhur një vlerë prej 830.000 lekësh të cilat do të shkojnë në mbështetje të plotë të shpenzimeve vjetore për qendrën Streha.

Pjesë e mbrëmjes ishin edhe figura të rëndësishme nga skena politike dhe diplomatike: Bledar Çuçi, nënkryetar i Kuvendit të Shqipërisë; Albana Koçiu nga Ministria e Shëndetësisë; ambasadorë nga Britania, Franca, Hollanda, Polonia, Suedia, si dhe përfaqësues të institucioneve Evropiane, UN Women, Këshilli i Europës dhe Avokatja e Popullit, Erinda Ballanca. Prania e tyre tregon deri diku mbështetjen institucionale dhe një lloj përkushtimi për një shoqëri më të barabartë.

Një moment kulmor i mbrëmjes ishte ndarja e çmimeve “Aleati i Vitit”, për aktorët që kanë dhënë kontribut të rëndësishëm në mbrojtjen e të drejtave të komunitetit LGBTQI+. Ndër ta u vlerësuan: Ambasadori i Delegacionit të Bashkimit Evropain në Shqipëri Silvio Gonzato i cili që në krye të herës ka qenë shumë i zëshëm për mbështetjene tij ndaj komunitetit LGBT+ dhe së fundmi ka shprehur hapur mardhëneine. tij me një burrë, Giulia Re nga Këshilli i Europës, Raiffeisen Bank me përfaqësuesin Christian Canacaris, Top Channel dhe gazetari Flori Gjini për mbsëhtetjen mediatike dhe hapësirën dinjitoze të dhënë në media kombëtare.

Kjo gala nuk që në vit të parë nuk ak qenë një festë, as një arsye për të tokitur gotat, por një tregues konkret i një rrugëtimi të gjatë e të mundimshëm për ti mundësuar gjithsecilit me qenë vetvetja.

Një thirrje për më shumë dashuri, më shumë solidaritet dhe më shumë barazi.

---

---

Po, patjetër që pat, e madje edhe nga ato që shfryen pa teklif e pa doganë të gjitha mëritë e mërzitë e një jete me sa duket.

Parada që nën tone të paqta e marshime shumëngjyrëshe u mbajt të shtunën e 24 majit, ishte një shembull krenarë i një Parade që krah për krah mbart mbështetje e thirrje thelbësore për të drejta.

Por, postimet e rrjeteve sociale me fotot e krenarëve e aleatëve nuk ishin edhe aq mirëpritëse, shikojini e gjykojini vetë 20 komente mbushur me mëri e errësirë, për një marshim veçse me ngjyra.

---

---

Në një vendim që konsiderohet historik për të drejtat familjare dhe barazinë, Gjykata Kushtetuese e Italisë ka shpallur të papajtueshme me Kushtetutën mohimin e prindërimit për një nga dy nënat që kanë sjellë në jetë një fëmijë nëpërmjet protokolleve të lindjes së asistuar jashtë Italisë.

Vendimi thekson se lidhjet afektive dhe familjare nuk mund të anulohen me dekrete apo përmes lëvizjeve ideologjike diskriminuese. Në rastet kur dy gra vendosin bashkërisht të kenë një fëmijë përmes PMA, edhe nëna që nuk e ka lindur fëmijën duhet të njihet si prind që në momentin e lindjes.

Ky është një goditje e fortë politike për ata që, sipas kritikëve, e kanë kthyer diskriminimin kundër familjeve me prindër të së njejtës gjini në një fushatë ideologjike të vazhdueshme. Vendimi është një sinjal i qartë se këto praktika janë jashtë ligjit dhe shkelin Kushtetutën italiane.

Qeveria aktuale është kritikuar ashpër për trajtimin e familjeve të quajtura “arcobaleno” (ylli i ylberit), duke i tërhequr në procese gjyqësore dhe duke iu mohuar prindërve e fëmijëve të tyre të drejtat dhe dinjitetin.

Përveç kësaj, një lajm tjetër pozitiv vjen nga Gjykata e Pesaros, e cila ka njohur adoptimin e fëmijës së dytë të një çifti omogjenitor të lindur përmes shtatzënisë me ndërmjetësim (GPA) jashtë vendit, duke treguar një vazhdimësi në orientimin pro të drejtave të fëmijës dhe interesit të tij më të lartë.

Aktivistët, shoqatat dhe kryebashkiakët që kanë mbështetur këtë kauzë janë vlerësuar për kontributin e tyre në këtë betejë për barazi dhe drejtësi. Vendimi përfaqëson një fitore të madhe për komunitetin LGBTQ+ dhe për të gjitha familjet që kërkojnë njohje të barabartë para ligjit.

---

---

Në javën kulturore europiane dhe nën moton e Bashkimit Europian: “Të bashkuar në diversitet”, ambasadori i Bashkimit Europian Silvio Gonzato zgjodhi të flasë në vetën e parë në “Dita Jonë” në A2 CNN, duke bërë të ditur orientimin e tij seksual.

Teksa shpjegoi të gjitha projektet që po zhvillohen me artistët në këtë javë, jo vetëm në Tiranë por edhe në rrethe dhe në Pilur të Vlorës, ambasadori solli në vëmendje ekspozitën fotografike me temë dashurinë të Blerta Kambos, ku sipas tij, portretizohen larmi dashurie, jo vetëm mes një femre dhe një mashkulli. Ambasadori tregon vështirësitë e hasura mbi këtë temë dhe thekson se duhet të ndryshojë mendësia në vendin tonë.

“Tema kryesore është krijimi kësaj hapësire në të cilën njerëzit të ndërveprojnë në mënyrë të lirshme dhe të formësojnë vizionin e tyre për BE. Do të kemi disa shfaqje teatrale. Një tjetër është ekspozitë nga Blerta Kambo;

Dashuria është e njëjtë për të gjithë aty protretizohen mënyra të ndryshme dashurie, jo vetëm mes një femër dhe një mashkulli.

Besoj se njerëzit e dinë që jam homoseksual, por nuk abuzoj me pozicionin që kam. U zhgënjeva pasi kemi patur vështirësi për të gjetur vendin ku do të organizohej, se njerëzit thoshin nuk do t’i tregojmë këto fotografi se kemi fëmijë, por ato janë foto me dashuri. Janë thjesht fotografi.

Në Shqipëri duhet të arrihet ky ndryshim i mendësisë. Njerëzit të pranojnë larminë dhe mendoj që kjo do të japë efektin e vet. Kemi muzikë dhe tematika të tjera si emigracioni që prek shqiptarët dhe marrëdhënia mes gjuhës e pushtetit. Të gjitha këto për të simuluar reflektim për sfidat me të cilat përballemi. Kultura është mjet i fuqishëm për të tejkaluar kufijtë dhe prandaj e bëmë këtë në partneritet me artistët”.

Duke shpjeguar më tej deklaratën e tij publike mbi homoseksualitetin, Gonzato me sinqeritet rrëfeu në A2 CNN vështirësitë dhe tha se kjo nuk është kërcënim për njerëzit dhe nuk abuzon me pozicionin e tij.

“Është e vështirë sot të ekspozohesh në këtë formë dhe bëhesh i cenueshëm, por më pëlqen të jem i sinqertë. Nuk kam diçka për të fshehur. Të shprehesh se kush je në të vërtetë nuk është e lehtë por e rëndësishme të jesh i ndershëm.  

Mënyra si jam unë nuk është kërcënim për ju dhe ndjenjat që kam janë të njëjta me ju. Po ne jemi ndryshe, jemi me këtë diversitet dhe jemi edhe të njëjtë. Me pëlqen edhe ideja e ekspozitës ne kemi një thelb njerëzor dhe ju ndoshta e dini që unë kam qenë i martuar me një femër dhe më pas u martova me një burrë dhe problemet janë njësoj”.

Burimi: tpz.al

---

---

Maj është muaji i krenarisë dhe në 17 maj shënohet Dita Ndërkombëtare Kundër homofobisë, transfobisë dhe bifobisë. Secili prej nesh mund t’i bashkohet sensibilizimit duke shfaqur mbështetje me hapa të thjeshtë e dinjitozë.

Po diçka konkrete?

Mënyra të tjera për t’u bërë më vizibël mund të jenë të nxirrni në pah simbolin e ylberit. vendosni një foto profili me flamurin LGBT, vishni aksesorë me ngjyrat e ylberit, ose përdorni hashtag-e mbështetëse në rrjetet sociale.

Në një ndeshje futbolli, deputeti britanik Stuart Andrew vuri në xhaketë një shirit me ngjyrat e ylberit dhe tha se ndjente nevojën për të përfaqësuar të gjithë. Kjo frymëzo të rinjtë se edhe një detaj simbolik tregon solidaritet dhe inkurajim.

Të folurit hapur në biseda të përditshme ka po aq ndikim. Bisedoni me shokët, familjen apo kolegët për të drejtat LGBT; përfshini çështjet queer në diskutime normale. Një vajzë 16-vjeçare nga Çikago shkoi për herë të parë në paradën e Krenarisë e me fytyrë të ngjyrosur me ngjyrat e ylberit dhe tha: “Ne kemi nevojë realisht për dashurinë e kësaj parade”, dëshmi se mbështetja publike bën diferencën.

---

---