Ku qëndron kuadri ligjor e Shqipëria?
Për herë të parë në historinë gjyqësore të Kosovës, një gjykatë ka zbatuar dispozitat ligjore për krime të motivuara nga orientimi seksual. Gjykata Themelore në Prishtinë dënoi me gjithsej 9 vjet e 6 muaj burgim dhe 500 euro gjobë tre persona për rrëmbimin dhe keqtrajtimin e një burri gej. Sipas aktgjykimit, viktima u dhunua pikërisht për shkak të orientimit të tij seksual.
Vendim nga organet ligjzbatuese që shënon një hap të madh drejt drejtësisë për komunitetin LGBTQ+ në Kosovë.
Rasti ndodhi më herët këtë vit, kur viktima u rrëmbye dhe u sulmua fizikisht e psikologjikisht nga tre persona. Hetimet nga Prokuroria dhe Policia e Kosovës vërtetuan se motivi i sulmit ishte orientimi seksual i viktimës, çka e kualifikoi rastin si krim urrejtjeje. Gjatë gjykimit, u paraqitën prova dhe dëshmi të sjelljes homofobike nga të pandehurit, që u morën si rrethana rënduese në vendimin përfundimtar.
Vendimi u përshëndet nga Qendra për Zhvillimin e Grupeve Shoqërore (CSGD), e cila e cilësoi si “moment kyç në avancimin e drejtësisë për viktimat e dhunës së motivuar nga urrejtja”. Sipas CSGD-së, ky rast tregon se “dhuna ndaj personave LGBTQ+ nuk do të tolerohet dhe do të ndëshkohet me forcën e ligjit”.
Në të njëjtën kohë, vendimi nënvizon nevojën për bashkëpunim të vazhdueshëm mes institucioneve të drejtësisë dhe shoqërisë civile për të mbrojtur të drejtat e komuniteteve të margjinalizuara. Ky rast u ndoq dhe u monitorua nga afër nga CSGD, e cila ofroi edhe ndihmë ligjore për viktimën.
Krahasimi me Shqipërinë tregon një situatë të ndryshme. Ligji shqiptar e njeh orientimin seksual si bazë të krimeve të urrejtjes dhe parashikon dënime më të ashpra kur motivi është paragjykimi. Megjithatë, në 10 vitet e fundit, Shqipëria ka pak raste të dokumentuara ku gjykatat kanë aplikuar këto dispozita. Shumë krime ndaj personave LGBTQ+ janë trajtuar si incidente të zakonshme penale, pa e theksuar motivin homofobik. Vetëm një dënim për nxitje urrejtjeje është dhënë mes viteve 2016–2020.
Kjo tregon se, ndonëse ligji ekziston, zbatimi në praktikë mbetet i dobët. Mungesa e trajnimeve për autoritetet, hezitimi i viktimave për të denoncuar dhe mungesa e statistikave të sakta për krimet e urrejtjes përbëjnë pengesa serioze.
Ekspertët rekomandojnë më shumë trajnime për prokurorët e gjyqtarët, rritje të mbështetjes për viktimat, dhe krijimin e strukturave të posaçme për hetimin e krimeve të urrejtjes. Vendimi i Kosovës tregon se me vullnet institucional, ligji mund të zbatohet. Shqipëria ka mundësinë të ndjekë të njëjtën rrugë.
Burime: CSGD; KosovaNews (08.07.2025); Raporti i Këshillit të Evropës për Shqipërinë (2022); Kodi Penal i Kosovës dhe Shqipërisë.
Historiaime.al është një zë i pavarur në mbrojtje të të drejtave të njeriut. Ne raportojmë si për shkeljet e të drejtave të njeriut ashtu edhe për histori njerëzore që i promovojnë këto të drejta. Ky projekt synon të ndryshojë qëndrimet jo fort etike karshi të drejtave të njeriut nga ana e medias kombëtare si ajo e shkruar, ashtu edhe ajo vizive dhe media e re online.