Në vitin 2020, Shqipëria dështon në luftën e saj kundër HIV

27 pacientë kanë vdekur në vitin 2018 dhe 24 në vitin 2019. Shumë të tjerëve u kanë ndryshuar shpesh planet e trajtimit dhe të tjerë kanë refuzuar të hyjnë në trajtim nga frika e stigmës dhe pasojave të padëshiruara.

Në një kohë që ekzistojnë mekanizma të suksesshme për parandalimin e HIV-it si Profilaksia e Para-Ekspozimit (PrEP) dhe Profilaksia e Pas-Ekspozimit (PEP), dhe ndërsa në shumë vende evropiane rastet e infeksioneve të reja me HIV janë në nivelet më të ulëta historike, Shqipëria, një vend kandidat për anëtarësim në BE, raporton një situatë shqetësuese të ndërprerjes së vazhdueshme të shërbimeve, planeve joefikase të trajtimit dhe mekanizmit të prokurimit, dhe mungesës së transparencës dhe komunikimit nga Ministria e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale (MSHMS) dhe MekanizmitKoordinues të Vendit (MKV).

Anëtarët e ERA-s në Shqipëri, Aleanca kundër Diskriminimit LGBT dhe Shoqata Shqiptare e Njerëzve që jetojnë me HIV / AIDS raportojnë një situatë shqetësuese dhe pesimiste. Prej vitesh, Shqipëria nuk blen dhe nuk importon në kohën e duhur barnat e nevojshme antiretrovirale, të cilat duhet të jenë të vazhdueshme dhe të pandërprera. Prandaj, pacientët me HIV janë të detyruar, gjatë mungesës së ilaçeve, të ndryshojnë shpesh skemat e tyre të trajtimit, dhe pasojat mund të jenë shkatërruese për shëndetin e tyre. Edhe pse organizatat e shoqërisë civile vazhdimisht kanë rritur vetëdijen dhe kanë advokuar kundër këtij problemi, kjo situatë përsëritet çdo vit. Për t’i përkeqësuar gjërat, në Shqipëri gjatë vitit mungojnë shpesh kitet e testimit për CD4, për ngarkesën virale dhe rezistencën ndaj virusit, duke detyruar pacientët që këto teste ti bëjnë në klinika private me kosto shumë të larta.

Për më tepër, organizatat vendore raportojnë një mungesë totale të aktiviteteve të vetëdijësimit nga Ministria e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, madje edhe më pak me popullatën e MSM. Si rezultat, paragjykimi dhe stigma ndaj HIV mbetet shumë e lartë në komunitetin LGBTI dhe pjesën tjetër të shoqërisë, duke shtyrë shumë njerëz të mos testohen ose të refuzojnë trajtimin, dhe duke çuar shumë shpesh në komplikime serioze shëndetësore dhe madje edhe vdekje. Ndërsa Shqipëria krenohet si një vend me prevalencë të ulët, numri i vdekjeve të lidhura me HIV në vend është alarmante: 27 persona vdiqën në vitin 2018 dhe 24 në vitin 2019. Njerëzit LGBTI mbeten popullsia kryesore e prekur për shkak të stigmës së dyfishtë, frikës së diskriminimit dhe përjashtimit.

Që nga 14 janari i këtij viti, Organizatat e Shoqërisë Civile i kanë dërguar një letër të hapur Ministrisë së Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale dhe komunitetit ndërkombëtar të donatorëve, duke u kërkuar që të ndërmarrin veprime të menjëhershme dhe të sigurojnë sigurimin e shërbimeve të ndërprera. Një sfidë e madhe në këtë drejtim, është vonesa në fillimin e zbatimit të Grantit të Tranzicionit 2020-2022. Prandaj, OJQ-të janë ankuar gjithashtu për papranueshmërinë e draftit përfundimtar të grantit dhe planit të tij të zbatimit. 

Viti 2020 ka filluar me ndërprerjen e shërbimeve jo vetëm për rreth 200 persona që jetojnë me HIV / AIDS, por edhe për 1800 persona që injektojnë drogëra, 380 klientë Metadoni, 1200 burra që bëjnë seks me burra (MSM), 290 punonjëseseksi dhe 30 të burgosur. Si pasojë, OJQ-të janë detyruar të mbyllin shërbimet e tyre, të shkurtojnë burimet njerëzore dhe të kthejnë shumë asete si kompjutera, printera, furgona, tavolina dhe rafte në Njësinë e Menaxhimit të Projektit. Shumë nga burimet njerëzore të trajnuar për qëllime të tilla nëpër OJQ, po humbasin vendet e punës, shërbimet e zvogëlimit të dëmit për persona që injektojnë drogëra dhe MSM po mbyllen. OJQ-të nuk lejohen të përdorin më njësitë lëvizëse, dhe më e rëndësishmja është që dy qendra metadoni e kanë mbaruar metadonin që në fund të janarit.

Është normale të mendosh se qeveria shqiptare do të krijonte dhe siguronte buxhet për një çështje kaq të rëndësishme të shëndetit publik. Në fakt, Mekanizmi Koordinues i Vendit (një organ koordinues ndërministror) nuk është mbledhur që nga prilli i vitit 2019 dhe OJQ-të lokale nuk kanë absolutisht asnjë informacion se si dhe kur do të fillojë projekti, cili do të jetë roli i secilit aktor dhe si do të sigurohet qëndrueshmëria e shërbimeve. Mund të thuhet pa asnjë dyshim se të dy institucionet kanë dështuar rolin e tyre udhëheqës dhe koordinues në mënyrë të vazhdueshme.

Në kushte të tilla të papranueshme, ERA bashkohet me organizatat e saj anëtare, si dhe të gjitha organizatat e tjera që punojnë me popullsi në Shqipëri, në denoncimin e mungesës totale të transparencës dhe udhëheqjes nga MSHMS dhe MKV dhe faktin që mijëra njerëz nga popullsitë kryesore të prekura, janë tani në mëshirë të fatit dhe me një të ardhme të zymtë dhe të frikshme.

Do të ishte një pritshmëri normale që në një kohë kur bota po feston suksesin dhe efikasitetin e PrEP-it, testimit të shpejtë dhe të aksesueshëm (përfshirë vetë-testimin), trajtime shumë efektive antiretrovirale dhe në epokën e internetit shumë të shpejtë dhe informacionit lehtësisht të arritshëm, Qeveria shqiptare duhet të paktën të jetë në gjendje të rrisë vetëdijen, të sigurojë shërbime themelore për të parandaluar transmetimet e reja dhe të trajtojë siç duhet njerëzit që jetojnë me HIV / AIDS.

Ne i bëjmë thirrje qeverisë shqiptare dhe partnerëve të saj ndërkombëtarë që të ndërmarrin veprime të menjëhershme dhe t’i japin fund këtij problemi absurd, i cili është rezultat i asgjëje tjetër përveç paaftësisë dhe mungesës së planifikimit dhe menaxhimit të duhur. Ne do të vazhdojmë ta monitorojmë këtë situatë në muajt e ardhshëm dhe të sigurohemi që ky problem adresohet në mënyrë adekuate dhe që OJQ-ve jo vetëm që do t’u mundësohet të vazhdojnë të ofrojnë shërbimet e nevojshme, por që komunikimi i tyre me MSHMS-në të jetë efikas dhe transparent dhe që shëndeti dhe mirëqenia e të gjithë popullatave kryesore të prekura do të sigurohet siç duhet.

Autor: Amarildo Fecanji. Kontribuesit: Aleanca kundër Diskriminimit LGBT, Shoqata Shqiptare e Njerëzve që jetojnë me HIV / AIDS